یک موتور معمولی برای خودروی سواری بسته به سایز، نوع طراحی و متریال بهکار رفته در ساخت آن چیزی در حدود 140 تا 320 کیلوگرم وزن دارد. دهها قطعه مکانیکی ثابت و متحرک در کنار هم قرار میگیرند تا موتور ماشین را تشکیل دهند. یک راننده تنها نباید به آشنایی با اصول رانندگی بسنده کند. بلکه شناخت قطعات موتوری نیز ضرورت دارد. هرچه بیشتر با مکانیک خودرو آشنا باشید، اصول رانندگی صحیح برای جلوگیری از آسیب دیدن اجزای موتور خودرو را هم بهتر رعایت میکنید. بههمین دلیل تصمیم گرفتیم در این مقاله بهمعرفی لیست اجزای موتور خودرو بههمراه کاربردها، نشانهها و دلایل خرابی هر یک از آنها بپردازیم. حتما تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
نمایی قطعات اصلی تشکیل دهنده موتور خودرو
بیایید تا با موقعیت قرارگیری هر یک از قطعات بکار رفته در موتور ماشین آشنا شویم. در تصویر فوق، در تصویر زیر برخی از اجزای تشکیل دهنده موتور یک خودروی سواری را مشاهده میکنید.
- بلوکه موتور یا سیلندر (Engine Block)
- سیلندر (Cylinder)
- پیستون (Piston) / رینگ پیستون (Piston Ring)
- شاتون (Connecting Rod)
- محفظه احتراق (Combustion Chamber)
- انژکتور (Injector)
- شمع (Spark)
- سرسیلندر (Cylinder Head) / واشر سرسیلندر (Head Gasket) / درپوش سرسیلندر (Cylinder Head Cover)
- میل لنگ (Crankshaft)
- میل بادامک (Camshaft)
- یاتاقان (Bearing)
- تسمه تایم (Timing belt) یا زنجیر تایم (Timing Chain)
- سوپاپ ورودی (Suction Valve) / سوپاپ اگزوز (Exhaust Valve) / میل رابط سوپاپ (Push Rod)
- پمپ آب (Water Pump)
- پمپ روغن (Oil Pump) / فیلتر روغن (Oil Filter)
- کارتل (Oil Pan)
- لوله ورودی سوخت به موتور (Fuel Inlet Pipe)
- منیفولد هوا یا ورودی (Intake Manifold)
- منیفولد دود یا اگزوز (Exhaust Manifold)
معرفی قطعات موتور ماشین
- سیلندرها: فضایی که در آن سوخت و هوا به آتش میکشد.
- بلوک سیلندر: این بلوک یا جعبه سیلندر به عنوان قسمت اصلی موتور شناخته میشود و در آن سیلندرها قرار دارند.
- بستهی سرسیلندر: جلوگیری از نشت سوخت و گازهای سوخته.
- واشر سرسیلندر: واشر سرسیلندر با اتصال سیلندر و بدنه موتور مانع از نشت گاز شده و باعث افزایش کارآیی موتور خودرو می شود.
- واتر پمپ: با جریان یافتن مداوم آب و ضد یخ یا ضد جوش در سیستم خنک کننده ماشین، دمای موتور را تنظیم می کند.
- پیستون: جهت حرکت در داخل سیلندر و انتقال قدرت به میلهٔ موتور.
- رینگ پیستون: حلقه ای از جنس چدن با قابلیت انعطاف پذیری بالا که می توانند حرکت درون سیلندر ها را عایق بندی کنند.
- میله موتور (کرنک شافت): تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت چرخشی.
- دماسنج (سنجش دما): نظارت بر دمای موتور برای جلوگیری از گرمازدگی.
- پمپ آب و روغن: برخی بلوکها شامل مکانیسمهایی برای گردآوری و انتقال آب برای خنک کردن و روغن برای روان کردن قطعات موتور هستند.
- میل لنگ: نیروی لازم برای به حرکت در آوردن چرخ ها از حرکت چرخش میل لنگ تامین می شود.
- کارتر(کارتل): بزرگترین محفظه درون موتور می باشد که میل لنگ در آن قرار گرفته و همزمان از میل لنگ و شاتون محافظت می کند.
- سوپاپ: این قطعه در کنترل ورود سوخت و هوا به درون سیلندر و خارج نمودن گاز های ناشی از احتراق کاربرد دارد.
- میل سوپاپ یا میل بادامک: تنظیم زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها به عهده میل سوپاپ می باشد که از طریق بادامک های متصل به ورودی سوپاپ انجام می گیرد
- شمع : در بخش سیستم احتراق به منظور ایجاد احتراق درون سیلندر ها وجود دارد.
- تسمه تایم: وظیفه کنترل کردن زمان باز و بسته شدن سوپاپ ها را برعهده دارد.
- فلایویل: فلایویل یا چرخ طیار بوده که انتقال نیرو به گیربکس را با کمک دیسک و صفحه نصب شده روی آن انجام می دهد.
- شاتون: تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت چرخشی میل لنگ از طریق متصل کردن میل لنگ و پیستون به یکدیگر .
- توربو شارژ: توربو شارژ یکی از قطعات اصلی در بالا بردن بازده و راندمان موتور بوده که در کنار موتور قرار دارد.
- موتور استارت: استارت که در بخش پایینی موتور اتومبیل قرار گرفته است از قطعات مهم موتور ماشین برای شروع به حرکت خودرو می شود.
- سیستم انتقال قدرت (ترمز): انتقال گشتاور موتور به چرخها.
- سیستم سوخت: ذخیره، تزریق و احتراق سوخت.
- سیستم انتقال برق: تولید و توزیع برق برای تجهیزات مختلف.
نشانهها و دلایل خرابی اجزای موتور خودرو
نشانهها و دلایل خرابی ممکن است متنوع باشند، از نویزهای عجیب تا افزایش مصرف سوخت. هر نشانه به یک مشکل خاص اشاره دارد، و تشخیص صحیح نقصات از تجربه یا تستهای مخصوص موتور وابسته است.
- راهنمای صاحبان خودرو: بسیاری از تولیدکنندگان خودروها راهنمای تعویض قطعات را فراهم میکنند. این راهنما معمولاً شامل جدول زمانبندی برای تعویض قطعات است.
- کیلومترهای طی شده: بسیاری از مراکز خودروسازی مشخص کردهاند که قطعاتی مانند روغن موتور، فیلترها و تسمهها باید به تعداد کیلومتر مشخصی تعویض شوند.
- شرایط محیطی: در شرایط سختتر مثل حرارت یا سرما شدید، برخی اجزاء ممکن است زودتر خراب شوند.
- نشانگرها و علائم خرابی: اگر نشانگرها یا نشانههای خاصی نشان دهند که قطعهای نیاز به تعویض دارد، تعویض آن را در اسرع وقت در نظر بگیرید.
برای اطمینان بیشتر، بهتر است با مکانیک خودرو مشورت کنید و توصیههای تخصصی بر اساس وضعیت خودروتان را دریافت کنید.
نشانه خرابی قطعات موتوری | نوع مشکل |
خروج دود سفید رنگ از اگزوز | نفوذ مایع خنک کننده بهداخل سیلندر |
خروج دود آبی رنگ از اگزوز | روغنسوزی در موتور |
خروج دود خاکستری غلیظ از اگزوز | احتراق ناقص در موتور |
افزایش دمای بیش از حد موتور | یاتاقان زدن موتورآسیب دیدن واشر سرسیلندر نشتی مایع خنککننده |
کوبش یا ناک زدن موتور | برهم خوردن زمانبندی احتراق (خرابی شمعها) |
افزایش مصرف سوخت | خرابی سنسورهای موتور آسیب دیدن شمعها |
لرزش ماشین | خرابی شمعهاپاره شدن تسمه تایم |
استارت خوردن و روشن نشدن ماشین | یاتاقان زدن ماشین |
روغن ریزی موتور | گرفتگی فیلتر روغن موتورآسیب دیدن واشر سرسیلندر خرابی آببندی یا سوراخ شدن کارتل روغن |
زمانبندی تعویض اجزای تشکیلدهنده موتور خودرو
بخش قابل توجهی از هزینهای که بابت تعمیر و نگهداری یک خودرو پرداخته میشود، ناشی از خرابی قطعات موتور خودرو است. نقش شما بهعنوان راننده در جلوگیری از ایجاد خسارتهای سنگین ناشی از آسیب دیدن اجزای تشکیل دهنده موتور بسیار مهم است. پیشنهاد میکنیم حتما در فواصل زمانی مشخص، بازرسی وضعیت قطعات بکار رفته در موتور ماشین را در برنامه خود قرار دهید. تعویض اجزای داخل موتور در زمان مناسب را هم جدی بگیرید. آن دسته از رانندگانی که هزینه سنگین تعمیر موتور خودرو را پرداختهاند، بهخوبی از اهمیت کار آگاه هستند.
- روغن موتور و فیلتر روغن: 5000 کیلومتر یکبار
- فیلتر بنزین: 10000 تا 20000 کیلومتر یکبار
- فیلتر هوا: 10000 تا 150000 کیلومتر یکبار
- شمع موتور: 50000 تا 100000 کیلومتر یکبار
- ضد یخ: 1 تا 3 سال یکبار
- تسمه تایم: 50000 تا 80000 کیلومتر یکبار
- واشر سیلندر: 80000 تا 100000 کیلومتر یکبار
- استپر موتور: 30000 تا 50000 کیلومتر یکبار